قرارداد کار چیست

در این مقاله از سری مقالات حقوق و دستمزد آموزشگاه فنی حرفه ای آریا تهران به موضوع قرارداد کار چیست خواهیم پرداخت، و همزمان با تعریف و شرایط اساسی انعقاد طبق قانون کار، در انتهای مقاله، چند نمونه قرارداد کار نیز ارائه خواهیم نمود. با مقالات حسابداری ما همراه باشید و سوالات خود را در انتهای همین صفحه از متخصصین ما بپرسید.

قرارداد کار چیست

در واقع قرارداد کار یک برگه مکتوب از توافق طرفین (کارفرما و کارگر) در مورد شیوه اجرای کار و پرداخت حقوق و دستمزد است، که به امضای طرفین رسیده است.

باید گفت که قرارداد کار مهمترین سند اعتماد و اطمینان برای کارگر، کارمند و کارفرما در جهت به انجام رسیدن و پیشبرد کار است. و کافرمایان باید توجه داشته باشند که با وجود قرار داد کاری مشخص، می شود مطمئن بود که نیروی کار با انگیزه بیشتر بر انجام وظیفه اش تمرکز می کند.

عقد قرارداد کاری کاملا به نفع دو طرف قرارداد بوده و تجربه نشان می دهد، عدم استفاده از قرارداد کاری می تواند مشکلات بسیاری را برای دو طرف یا یکی از طرفین به دنبال داشته باشد.

اما طبق قانون کار، قرارداد کار چه شرایطی دارد؟

تعریف قرارداد کار و شرایط اساسی انعقاد آن

مطابق ماده ۷ قانون کار، قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به‌ موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می دهد.

با توجه به ماده ۷ قانون کار، تمام قراردادهای کاری متشکل از توافق دو نفر هستند. یک طرف کارفرما و طرف دیگر انجام دهنده کار قرار دارد.

در قراردادهای کاری، کارفرما می تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد، اما مطابق قانون کار، طرف انجام دهنده کار که یک کارگر یا کارمند است حتما می بایست یک شخص حقیقی یعنی یک انسان باشد.

برای تفهمیم بیشتر معنای کارگر و کارمند حتما مقاله …. را بخوانید. ولی همینجا به این اندازه بدانید که به افراد شاغل در شرکت های خصوصی نیز کارمند گفته می شود، اما از نظر حقوقی هر شخصی که کارمند دولت باشد کارمند است و هرکس برای دولت کار نکند تحت پوشش قانون کار است و کارگر محسوب می شود.

ویژگی های قرارداد کار

قبل از هرچیز بدانید که نوشتن یک قرارداد کار با توجه به تمام قوانین حاکم برا شرایط کار اعم از حقوق و دستمزد، مرخص های، اخراج، بیمه و… دارای شرایط اساسی و نکات حقوقی بسیاری است که نیازمند آموزش فراوان می باشد و هرکسی تخصص کافی را در این زمینه ندارد.

بنابراین حتما قبل از بستن هر قراردادی با یک مشاوره کسب و کار مشورت کنید. البته در انتهای همین مقاله یک نمونه قرارداد کار حرفه ای قرار داده شده است.

در ادامه به پیش نیازهای اساسی و ویژگی های ضروری که هر قرارداد کاری باید از آن ها بهره مند باشند می پردازیم. این موارد همه می توانند در صحت قرارداد اثرگذار باشند.

شرایط صحت قرارداد کار

مطابق ماده ۹ قانون کار، برای صحت قرارداد کار در زمان بستن قرارداد رعایت شرایط ذیل الزامی است:

• الف- مشروعیت مورد قرارداد
• ب- معین بودن موضوع قرارداد
• ج- عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر.

مشروعیت موضوع قرارداد

مشروعیت قرارداد یعنی موضوع قرارداد باید طبق اصول شرع اسلام و قانون جمهوری اسلامی باشد. این شرط از شرط های پیش نیاز و پر اهمیت برای قرارداد کار است. . برای مثال اگر موضوع قرارداد قاچاق و یا تولید مشروبات الکلی باشد، قرارداد مشروعیت لازم را ندارد و قرارداد کار باطل است.

معین بودن موضوع قرارداد

در واقع موضوع قرارداد دقیقا همان کاری است که باید توسط کارگر انجام شود و در قبال آن دستمزدی دریافت شود. تعهدی که به عنوان موضوع قرارداد در متن قرارداد درج می شود باید کاملا معین و معلوم باشد و نقطه ای از ابهام در مورد آن وجود نداشته باشد.

مثلا یک شخص در زمینه های مختلفی مثل برنامه نویسی، گرافیک، حسابداری مهارت و تجربه انجام کار دارد. باید حتما در قرارداد کاری مشخص شود که این شخص برای انجام کدام کار و استفاده از جه مهارتی استخدام شده است.

مفاد قرارداد کار طبق قانون

البته مطابق ماده ۱۰ قانون کار، قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین باید حاوی موارد ذیل نیز باشد:

• الف- نوع کار یا حرفه یا وظیفه‌ ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد.
• ب- حقوق یا مزد مبنا و لواحق آن ( برای فهم بهتر این موضوع مقاله حق السعی چیست را مطالعه کنید)
• ج- ساعات کار، تعطیلات و مرخصی‌ ها
• د- محل انجام کار
• ه- تاریخ انعقاد قرارداد و مدت قرارداد، چنانچه کار برای مدت معین باشد.
• ز- موارد دیگری که عرف و عادات شغل یا محل، ایجاب نماید.

تبصره همین ماده بیان می کند که در مواردی که قرارداد کتبی باشد، قرارداد می بایست در چهار نسخه تنظیم گردد. که یک نسخه از آن به اداره کار محل و یک نسخه نزد کارگر و یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کار و در کارگاه‌ های فاقد شورا در اختیار نماینده کارگر قرار می‌ گیرد.

البته علاوه بر موارد قانونی بالا، باید در قرارداد کار موارد زیر را نیز بصورت کامل درج کرد

• اطلاعات کامل طرفین قرارداد
• موضوع قرارداد
• تاریخ استخدام و انعقاد قرارداد
• مدت قرارداد
• میزان حقوق پرداختی (نحوه محاسبه حقوق و مزایای کارگر)
• شیوه پرداخت حقوق و شرایط پرداخت آن
• مقررات مربوط به ساعات کار
• قوانین و شرایط تعطیلات (از تعطیلات رسمی تا مرخصی و تعطیلات آخر هفته)
• عنوان شغلی و شرح وظایف (می توان جزئیات شرح وظایف را ضمیمه قرارداد کرد)
• محل انجام کار (در صورت لزوم ذکر شود کارگر باید در چند مکان مختلف کار کند)
• شرایط محرمانگی و عدم افشای اطلاعات سازمان
• شرایط بیمه (در این مورد حتما مقاله حسابداری بیمه چیست را مطالعه کنید)
• تمدید قرارداد
• قوانین شرکت
• شرایط و نحوه تسویه حساب

البته می توان موارد دیگری را نیز به موارد بالا اضافه کرد که با توجه به عرف یا عادت شغل و محل انجام کار متغیر خواهند بود.

انواع قرارداد کار

انواع قرارداد کار را نام ببرید. باید گفت که قرارداد های کاری را می توان به سه شکل دسته بندی کرد.

• قراردادهای کاری بسته به نوع استخدام
• قرارداد های کاری وابسته به مدت کار
• قرارداد کار برحسب میزان ساعات کاری

انواع قرارداد کار بر حسب نوع استخدام

قرارداد های کار بر حسب نوع استخدام، به دو دسته تقسیم می شوند:

• قرارداد کار دولتی
• قرارداد کار شرکت های خصوصی

قرارداد کار دولتی

قراردادهای دولتی که از اسم آنها مشخص است با طرف قرارداد شرکت های زیر نظر دولت منعقد می گردد. خود این قرارداد شامل ۳ دسته هستند

• قرارداد کار استخدام رسمی
• قرارداد کار استخدام پیمانی
• قرارداد کار استخدام قراردادی (خدماتی)

هر یک از کارمندان رسمی، پیمانی یا قراردادی مشمول قوانین و مقررات استخدامی مربوط به دسته خود هستند که در ادامه توضیح داده خواهند شد.

قرارداد کار شرکت های خصوصی

همانطور که پیش تر گفته شد، قراردادهای کار شرکت های خصوصی تحت پوشش و نظارت نظام قانون کار بوده و برحسب مدت کار به قرارداد های موقت، غیر موقت و کارمعین تقسیم بندی می شوند.

انواع قرارداد کار برحسب مدت کار

قراردادهای کار به خصوص قرارداد کار شرکت های خصوصی از نظر مدت به سه دسته زیر تقسیم می شوند :

• قرارداد کاری موقت
• قرارداد کاری غیر موقت
• قرارداد کاری برای انجام کار معین

قرارداد کاری موقت

همانطور که از اسم قرارداد کار موقت پیداست، این قرارداد، دارای زمان خاتمه قرارداد است و با سررسید این تاریخ زمان قرارداد به پایان می رسد.

در این نوع قرارداد در صورتی که قرارداد به موقع تمدید نشود و تکلیف آن مشخص نگردد و کارگر به کار خود ادامه دهد، قرارداد حمایتی از او ندارد.

قرارداد کاری غیر موقت

برخلاف قرارداد موقت، در قراردادهای غیر موقت تنها زمان شروع قرارداد ذکر شده و پایانی برای آن مشخص نمی شود. معمولا در متن قرارداد نیز به نامحدود بودن زمان این قراردادها اشاره می شود.

طبق قانون کار، کارهایی که طبیعت آن ها ادامه دار است، در صورتی که مدتی برای اتمام کار در قرارداد تعیین نشود قرارداد دائمی محسوب می شوند. در این نوع قراردادها امکان فسخ یک طرفه وجود نداشته و فسخ با شرایط خاصی انجام می شود.

قرارداد کاری برای انجام کار معین

در قرارداد کاری برای انجام کار معین، کارگر برای انجام کار معینی تعهد می کند. مثلا فلان دیوار را در سه روز و به قیمت ۴ میلیون تومان خواهم ساخت. این قرارداد با انجام تعهد و پرداخت حق الزحمه پایان می یابد. در این نوع قرارداد هم تا انجام تعهدات دو طرف امکان فسخ یک طرفه امکان پذیر نیست.

قرارداد کار برحسب میزان ساعات کاری

قرارداد های برحسب میزان ساعات کار، به دو شکل زیر تقسیم می­‌شوند:

• قرارداد کار تمام وقت
• قراردادکار پاره­ وقت

قرارداد کار تمام وقت

قرارداد کار تمام وقت قراردادی است که طی آن کارگر متعهد می­‌شود، به میزان ساعات کار مقرر در قانون به کار مشغول باشد. یعنی نهایتا کارگر در روز ۸ ساعت و در هفته ۴۴ ساعت کار می کند. باید بدانید که منظور از ساعات کار مدت زمانی است که کارگر نیروی کاری خود و یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می­‌دهد.

در صورت تمام‌وقت بودن کار، کارگر از مزد و مزایای کامل قانونی برخوردار خواهد شد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد مقاله ….. مطالعه شود.

قرارداد کار پاره­ وقت

اگر قرارداد کاری با کارگر منعقد شود که ساعات کاری آن، کمتر از میزان ساعات کار قانونی تعیین شده است و در نتیجه کارگر، کار خویش را در کمتر از ساعات مقرر قانونی انجام دهد، قرارداد، پاره­ وقت خواهد بود. این نوع قرارداد نیز به سه شکل زیر تقسیم می شود:

• قرارداد پاره‌­ وقت دائمی
• قرارداد پاره ­‌وقت موقت
• قرارداد مشارکت در شغل

قرارداد پاره‌ ­وقت دائمی

قرارداد کار برای کارگری که به مدت زمان طولانی، متناسب با وضعیت شرکت به طور پاره وقت کار می­‌کند.

قرارداد پاره ­‌وقت موقت

قرارداد پاره ­‌وقت موقت برای کارگرانی است که در دوره کوتاه‌ ­مدت، به‌­دلیل اینکه شغل مستمر یا دائمی وجود ندارد استخدام می ­‌شوند مانند کارگرانی که در پروژه­‌ه‌ ای مشخص و مقطعی فعالیت دارند یا مربیانی که در آموزشگاه ها مشغول به تدریس هستند.

قرارداد مشارکت در شغل

قرارداد مشارکت در شغل نیز زمانی منعقد می­‌شود که دو یا چند نفر در شرایطی که مشارکت در یک شغل برای آنها میسر باشد، استخدام می ­‌شوند و به ­‌جای یک نفر تمام‌ وقت کار می­‌کنند.

لازم است بدانید که کارگران پاره‌ وقت مشمول کلیه مقررات حمایتی قانون کار، قرار می­‌گیرند و از این لحاظ تفاوتی میان کارگران تمام‌­ وقت و پاره‌ ­وقت در استفاده از امتیازات قانون کار نمی ­‌توان قائل شد، مگر اینکه کارگران پاره­‌ وقت به نسبت ساعات کار انجام شده از مزایای قانون کار برخوردار می­‌شوند.

کارگری نیز که به­‌صورت ساعتی کار می­کند از مزایای رفاهی به نسبت ساعات کار بهره‌­مند هستند و با ماخذ ساعات کار قانونی، محاسبه و پرداخت می ­‌شود. بنابراین پاره­‌وقت بودن و یا دارای شغل اصلی و یا ثانوی بودن، تاثیری در صدق عنوان کارگر و شمول قانون کار ندارد.

خاتمه قرارداد کار

مطابق ماده ۲۱ قانون کار، قرارداد کار به یکی از دلایل زیر خاتمه می‌ یابد:

• الف- فوت کارگر
• ب- بازنشستگی کارگر
• ج- از کار افتادگی کلی کارگر
• د- انقضاء مدت در قراردادهای کار با مدت موقت و عدم تجدید صریح یا ضمنی آن
• ه- پایان کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین است.
• و- استعفای کارگر

نکته مهم: مطابق ماده ۲۴ قانون کار، در صورت خاتمه قرارداد کار، اعم از کار معین یا مدت موقت، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر، به کار اشتغال داشته است برای هر سال سابقه، اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق، مبلغی معادل یک ماه حقوق به‌ عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت نماید.

فسخ قرارداد کار

طابق ماده ۲۷ قانون کار، هرگاه کارگر در انجام وظایف محوله قصور ورزد و یا آیین‌ نامه‌ های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض نماید کارفرما حق دارد در صورت اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار علاوه بر مطالبات و حقوق معوقه به نسبت هر سال سابقه کار معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر را به‌ عنوان ” حق سنوات “به وی پرداخته و قرارداد کار را فسخ نماید.

در واحدهایی که فاقد شورای اسلامی کار هستند نظر مثبت انجمن صنفی لازم است و در هر مورد از موارد یادشده اگر مسئله با توافق حل نشد به هیأت تشخیص ارجاع و در صورت عدم حل اختلاف از طریق هیأت حل اختلاف رسیدگی و اقدام خواهد شد. در مدت رسیدگی مراجع حل اختلاف قرارداد کار به حالت تعلیق در می‌ آید.

جبران خسارت از هر قبیل و پرداخت مزایا مطابق قانون کار

افرادی که در شرکتی کار می کنند و دارای قرارداد کار هستند، مطابق ماده ۳۱ قانون کار، چنانچه خاتمه قرارداد کار به لحاظ از کار افتادگی کلی و یا بازنشستگی کارگر باشد، کارفرما باید براساس آخرین مزد کارگر به نسبت هر سال سابقه خدمت، حقوقی به میزان ۳۰ روز مزد به وی پرداخت نماید.

این وجه علاوه بر مستمری از کار افتادگی و یا بازنشستگی کارگر است که توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌ شود.

همچنین مطابق ماده ۳۲ قانون کار، اگر خاتمه قرارداد کار در نتیجه کاهش توانائی‌ های جسمی و فکری ناشی از کار کارگر باشد، بنا به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهداشت و درمان منطقه با معرفی شورای اسلامی کار و یا نمایندگان قانونی کار، کارفرما مکلف است به نسبت هرسال سابقه خدمت، معادل دو ماه آخرین حقوق به وی پرداخت نماید.

مراجع حل اختلاف در مورد قرارداد کار

اگر به هر دلیلی متناسب با قرارداد کاری که بسته اید با کارفرما و یا کارمند دچار مشکل شدید، مطابق ماده ۱۵۷ قانون کار، هرگونه اختلاف فردی بین کارفرما و کارگر یا کارآموز که ناشی از اجرای این قانون و سایر مقررات کار، قرارداد کارآموزی، موافقت‌ نامه‌ های کارگاهی یا پیمان‌ های دسته‌ جمعی کار باشد، در مرحله اول از طریق سازش مستقیم بین کارفرما و کارگر یا کارآموز و یا نمایندگان آن‌ ها در شورای اسلامی کار و در صورتی‌ که شورای اسلامی کار در واحد نباشد، از طریق انجمن صنفی کارگران و یا نماینده قانونی کارگران و کارفرما حل‌ و فصل خواهد شد.

و در صورت عدم سازش به شکل بالا، از طریق هیأت های تشخیص و حل اختلاف به ترتیب آتی رسیدگی و حل‌ و فصل خواهد گشت.

هیأت های تشخیص و حل اختلاف

مطابق ماده ۱۵۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران، هیأت تشخیص مذکور در این قانون از افراد ذیل تشکیل می‌شود:

• یک نفر نماینده وزارت کار و امور اجتماعی
• یک نفر نماینده کارگران به انتخاب کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان
• یک نفر نماینده مدیران صنایع به انتخاب کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایان استان.

درصورت لزوم و با توجه به میزان کار هیأت ها، وزارت کار و امور اجتماعی می‌ تواند نسبت به تشکیل چند هیأت تشخیص در سطح هر استان اقدام نماید.

تبصره- کارگری که مطابق نظر هیأت تشخیص باید اخراج شود، حق دارد نسبت به این تصمیم به هیأت حل اختلاف مراجعه و اقامه‌ی دعوی نماید.

مطابق ماده ۱۶۰ قانون کار هیأت حل اختلاف استان از سه نفر نماینده کارگران به انتخاب کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان یا کانون انجمن‌ های صنفی کارگران و یا مجمع نمایندگان کارگران واحدهای منطقه و سه نفر نماینده کارفرمایان به انتخاب مدیران واحدهای منطقه و سه نفر نماینده دولت ( مدیرکل کار و امور اجتماعی، فرماندار و رئیس دادگستری محل و یا نمایندگان آن‌ها) برای مدت ۲ سال تشکیل می‌گردد.

در صورت لزوم و با توجه به میزان کار هیئت‌ ها، وزارت کار و امور اجتماعی می‌ تواند نسبت به تشکیل چند هیأت حل اختلاف در سطح استان اقدام نماید.

مراحل رسیدگی به شکایات قرارداد کار

مطابق ماده ۱۵۹ قانون کار، رأی هیئت‌ های تشخیص پس از ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ آن لازم‌ الاجرا می‌ گردد و درصورتی‌ که ظرف مدت مذکور یکی از طرفین نسبت به رأی مزبور اعتراض داشته باشد اعتراض خود را کتباً به هیأت حل اختلاف تقدیم می‌نماید و رأی هیأت حل اختلاف پس از صدور قطعی و لازم‌ الاجرا خواهد بود .

توجه داشته باشید که نظرات اعضاء هیأت بایستی در پرونده درج شود.

مطابق ماده ۱۶۵ قانون کار، در صورتی‌ که هیأت حل اختلاف، اخراج کارگر را غیرموجه تشخیص داد، حکم بازگشت کارگر اخراجی و پرداخت حق السعی او را از تاریخ اخراج صادر می‌ کند و در غیر این صورت ( موجه بودن ) اخراج کارگر، مشمول اخذ حق سنوات به میزان مندرج در ماده ۲۷ این قانون خواهد بود.

چنانچه کارگر نخواهد به واحد مربوطه بازگردد، کارفرما مکلف است که براساس سابقه خدمت کارگر به نسبت هر سال، ۴۵ روزمزد و حقوق به وی بپردازد.

نمونه قرارداد کاری پر شده

ما در آموزشگاه حسابداری آریا تهران بهترین ها را برای شما فراهم دیده ایم،. برای دسترسی و دانلود نمونه قرارداد کاری پر شده می توانید روی لینک زیر کلیک کنید. همچنین برای یادگیری کامل حسابداری کسب و کار خود حتما در دوره حسابداری ما شرکت کنید.