دیتاسنتر (Data Center) چیست

دیتاسنتر (به انگلیسی : Data Center) به مکانی گفته می شود که تعداد بیشماری از سرور های کامپیوتری و تجهیزات شبکه ای گرد هم آمده اند تا مسئولیت نگهداری و پردازش حجم عظیمی از اطلاعات را برعهده بگیرند.در تعریف ساده تری دیتا سنتر ها به محیطی گفته می شود که سرور های قدرتمند کامپیوتری در کنار یکدیگر شروع به کار کرده و وظیفه ایجاد ، انتقال ، ذخیره سازی و .. اطلاعات را برعهده دارند.

امکان نداره تو فیلم های هالیوودی ندیده باشید که یه گروه هکری برای نفوذ به اطلاعات باارزش یک شرکت بزرگ ، دست به خرابکاری هایی در دیتا سنتر های آن شرکت می زنند.

امنیت دیتا سنتر ها در چه حد است ؟

تو همین یه پاراگرافی که خوندید متوجه شدید که این مکان ها از اهمیت بالایی برخوردار هستند و دسترسی به آن اصلا آسان نیست!

به جرعت می توان گفت دیتاسرور ها بین ۱۰٫۲۰ تا مکان های امنیتی هستند (عددشو از خودم در آوردم)که دسترسی بهشون بسیار بسیار سخته و همشون شامل تدابیر امنیتی بسیار زیادی هستند.

این تدابیر امنیتی که می گم یچیزی تو مایه های مکان های نظامیه ها!!

این مکان ها دارای پیشرفته ترین سیستم های امنیتی می باشند از سیستم اطفاء حریق گرفته تا سیستم برق اظطراری

در این مکان ها معمولا انواع سنسور های حرکتی ، حرارتی و انواع و اقسام دوربین های مداربسته و همچنین کلی نگهبان و و و و و وجود داره.

چی شد که دیتاسنتر ها پدید آمدند و انقدر با اهمیت شدند !؟

با پیشرفت روز افزون صنعت تکنولوژی و ارتباطات و همچنین همه گیر شدن سیستم های کامپیوتری متصل به اینترنت در دنیا درخواست برای دیتاسنتر ها بیشتر و بیشتر شد.اما چرا انقدر با اهمیت و با جدیت !

طی سال های گذشته Data Center ها نقش مهمی در حوزه اقتصاد نوین ایفا کردند و آن هم به دلیل این بود که دیگر همه چیز رو به مدرنیته شدن پای گذاشت و کامپیوتر و اینترنت، دیگر عضوی جدا ناپذیر از زندگی انسان ها شده بود.

کسب و کار های بسیار قدرتمند و شبکه های دولتی و نظامی کشور ها برای ذخیره سازی داده ها نیازمند شبکه های قدرتمند ، پرسرعت و امن بودند و همین شد که دیتا سنتر ها از اهمیت زیادی برخوردار شدند و به پیشرفت تکنولوژی و راه های ارتباطی کمک شایانی کردند.

بسیاری از شرکت های بزرگ و در حال توسعه هزینه های هنگفتی را برای راه اندازی دیتاسنتر پرداخت می کنند تا بتوانند خدمت خود را در سریع ترین حالت ممکن و بدون مشکل به مشتریان خود ارائه دهند.

باورش شاید سنگین باشه ولی بسیاری از شرکت های مختلف در سرتاسر دنیای دیتاسنتر هایی دارند که متشکل از صدها سرور کامپیوتره که همیشه در حال کار هستند و به هیچ عنوان قطع نمی شوند و در صورتی که مشکلی فنی پیش بیاید ، سریعا سرور های پشتیبان جایگزین می شوند.

توجه داشته باشید که در شرکت های بزرگ خوابیدن سرور حتی به مدت ۱ دقیقه می تواند میلیون ها دلار خسارت به بار بزند و حتی شاید در ارزش سهام آن شرکت ها نیز تاثیرگذار باشد.

مهم ترین کاربرد های Data Center

از مهم ترین کاربرد های یک دیتا سرور می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• مدیریت ارتباط با مشتری یا همان CMD
• برنامه ریزی سازمانی یا ERP
• مدیریت و پردازش پست های الکترونیکی
• ذخیره سازی اطلاعات
• بکاپ گیری ماهانه ، هفتگی ، روزانه یا حتی ساعتی
• ایجاد ، تغییر ، انتقال ، و یا حذف داده ها
• پردازش ربات ها و هوش های مصنوعی

انواع Data Center ها

دیتا سنتر ها در حالت کلی به دو دسته تقسیم بندی می شوند : دیتاسنتر های اختصاصی و دیتاسنتر های اشتراکی

برای درک تفاوت بین این دو مثالی می زنیم : فضایی را در نظر بگیرید که شامل صد ها و یا هزاران سرور های کامیپیوتری می باشد. از یک طرف این سرور ها می توانند همگی برای یک شرکت خاص کار کنند و از طرف دیگر می توان تقسیم بندی بین سرور ها انجام داد و برای مثال نصف سرورها برای شرکت “الف” و نصف دیگر آن برای شرکت “ب” کار کنند.

امیدوار که مفهوم دیتاسنتر های اشتراکی و اختصاصی را متوجه شده باشید ولی اگرم نشدید مشکلی نیست!

یکی از شرکت های غول دنیا مانند گوگل نیازمند هزاران کامپیوتر سرور می باشد که نیاز خود را برطرف کند ، اما از طرف دیگر شرکتی وجود دارد که برای راه اندازی کار خود تنها نیازمند ۱۰ سرور کامپیوتری می باشد.

هم شرکت گوگل و هم شرکت دوم می توانند در یک دیتاسنتر سرور های خود را جاسازی کنند و از آن استفاده کنند.

البته گوگل هیچ وقت این کار را نمی کند : )

البته همانطور که انتظار می رفت امکانات دیگری فراهم آمد که قابلیت اضافه کردن یک دیتاسنتر اختصاصی را در کنار دیتا سنتر های اشتراکی فراهم آورد.

با این امکان دیگر هر شرکتی که نیازمند سرور باشد لازم نیست که کلی هزینه بپردازد و مکانی را صرفا برای خود تهیه کند که کامپیوتر های سرور خود را در آن جاسازی کند و می تواند با پرداخت هزینه کمتری یک data center اختصاصی را برای خود تهیه کند.

دیتاسنترها از چه اجزایی تشکیل شده اند ؟

دیتاسنتر ها از چند بخش اصلی تشکیل شده اند که بدون هر یک از این بخش ها دیگر نمی توان انتظار کارکردی را از آن داشت.از مهم ترین بخش های دیتاسنتر ها می تواند به موارد زیر اشاره کرد :

• روتر ها (Routers)
• سوییچ های شبکه (Network Switches)
• (Firewalls) یا دیوار های آتش
• سیستم های امنیتی پیشرفته
• سیستم های ذخیره سازی (Storage Systems)
• سرور های کامپیوتری (Servers)
• رک ها (Racks) یا همان محفظه نگهداری سرور ها
• کابل های ریز و درشت برای متصل کردن کامپیوتر ها به هم و مدیریت همزمان آن ها

دیتاسنتر ها در ۹۰% مواقع چینش یکسانی دارند یعنی اینکه همه دیتاسنتر ها به صورت طبقه طبقه در رک ها قرار می گیرند و کابل کشی می شوند.

نحوه کارکرد Data Center ها

در پاراگراف های پیشین گفتیم که دیتاسنتر ها مجموعه ای از سرورهای کامپیوتری قدرتمند هستند که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند ، با کابل کشی به هم متصل شده اند و در راستای یک هدف مشترک کار می کنند.

حال می خواهیم با یک مثال ساده اما مفهومی به صورت کامل نحوه کارکرد دیتاسنتر ها را برای شما روشن سازیم پس سرتا پا گوش باشید.

خود را تصور کنید که برای یادگیری مطلبی در گوگل عنوانی را سرچ می کنید ، با دیدن نتایج جستجو روی وب سایت مورد علاقه خود کلیک می کنید.

هنگامی که شما روی لینک مورد نظر کلیک می کنید درواقع درخواستی را سمت سرور مورد نظر سایت میزبان می فرستید، این درخواست توسط لایه های مختلف مورد بررسی قرار می گیرد و سپس پاسخ را به سمت شما ارسال می کند.

اولین لایه ای که درخواست شما مورد بررسی قرار می گیرد لایه امنیتی است که در صورتی که درخواست شما از لحاظ امنیتی مشکل داشته باشد به شما پاسخ نمی دهد.

اما در صورتی که درخواست شما صاف و ساده بود، درخواست به لایه های بعدی منتقل می شود تا مورد بررسی قرار گیرد. بعد از گذشتن چند مراحلی که در این مقاله جایی ندارند ، درخواست به سمت مرکز داده رفته و پردازش می شود.

بعد از گذشتن چند مرحله دیگر اطلاعات به صورت بسته بندی شده به سمت کاربر مبدا فرستاده می شود(نزدیک ترین مسیر انتخاب شده است.)

مدرن ترین دیتاسنتر ها چه ویژگی هایی دارند ؟

همانطور که تمامی دیتاسنتر ها برای این بوجود آمده اند تا اطلاعات را سریع مخاطبره و انتقال دهند ، با پیشرفته تکنولوژی روش های سریع تر و مناسب تری وارد کار شد تا سرعت پردازش اطلاعات سریع و سریع تر شود.

اما این تنها پایان ماجرا نبود ، دیتاسنتر های مدرن توانسته بودند که از حداقل فضای فیزیکی ، حداکثر کاربرد داشته باشند.اگر منظور این جمله من رو فهمیده باشید کاملا متوجه این موضوع می شوید.

همانطور که در جریانید روز به روز قطعات در حال کوچک تر شدن هستند و و فضای کمتری را به خود اختصاص می دهند چه بسا که کاربرد بسیار بسیار فراتری هم دارند.

شاید براتون جالب باشه که اولین کامپیوتری که انسان رو به ماه برد (توسط فضاپیمای آپولو ۱۱) تنها ۲ کیلوبایت رم داشت و ۳۶ کیلوبایت هارد !!!!

الان یه گوشی هوشمند معمولی تقریبا ۱۰۰۰ برابر قویتر از این سیستم عامل هاست ، حالب تر اینه که بدونید وزن همون کامپیوتر که ۲ کیلوبایت رمز داشت و ۳۶ کیلوبایت هارد ، ۲۶ کیلوگرم بوده! خیلی حرفه خدایی.

پس متوجه شدید که دستگاه ها و سرور ها کوچک تر و در عین حال قویتر شدند و این به شرکت ها این امکان را می داد که فضای فیزیکی کمتری را خریداری کنند.

شکی نیست که وقتی تکنولوژی های جدیدتر میاد ، قیمت های نجومی هم می گیرند و برای محافظ از این سرور ها باید امنیت را بیشتر و بیشتر کنیم پس در نتیجه امنیت این data center ها پیشرفته تر و بروز تر شد.

انواع دیتاسنتر ها از نظر کاربرد

در پاراگراف های پیشین گفتیم که دیتاسنتر ها در حال کلی به دو بخش اختصاصی و اشتراکی تقسیم بندی می شوند.

اما از لحاظ کارکرد Data center ها کمی متفاوت تر می باشند و گستردگی بیشتری دارند ،در این بخش انواع دیتاسنتر ها را بر اساس فاکتور های بیشتری تقسیم بندی می کنیم، از نمونه این فاکتور ها می توان به هویت شرکت مورد نظر ، هزینه پرداخت شده ، تکنولوژی مورد استفاده و… اشاره کرد.

دیتاسنترهای سازمانی (Enterprise Data Centers)

معمولا اولین تصویری که بعد از گفتن عبارت دیتاسنتر های سازمانی در ذهن ما شکل می گیرد از دیتاسنتر های سازمانی می باشد.

این نوع دیتاسنتر ها در خود سازمان ها و شرکت ها ساخته و پرداخته و مدیریت می شوند، در بسیاری از سازمان های نسبتا کوچک هنوز هم از این مدل دیتاسنتر ها استفاده می شود که هزینه بالایی دارند و به اصطلاح به آن دیتا سنتر های سنتی می گویند.

دیتاسنترهای مدیریت شده (Managed Services Providers Data Centers)

این مدل را می توان اولین دیتاسنتر مدرن نام گذاری کرد ،درواقع اولین دیتاسنتر هایی که توسط خود شرکت یا سازمان ساخته و پرداخته نمی شدند را دیتا سنتر های مدیریت شده می نامند.

سازمان هایی که مجموعه نسبتا بزرگی دارند به جای اینکه در محیط فیزیکی شرکت خود نسبت به ساخت دیتاسنتر ها کنند با پرداخت هزینه کمتر از شرکت های سرویس دهنده ، سرور اجاره می کنند.

قراردادی بین این دو شرکت بسته می شود و منابع های سیستمی به شرکت مورد نظر اهدا خواهد شد (به صورت مجازی) ، و البته که محافظت و پشتیبانی توسط شرکت های ارائه دهنده سرور انجام می گردد.

دیتاسنترهای هم‌مکانی (Colocation Data Centers)

دیتاسنتر های هم‌مکانی را می توان نمونه پیشرفته شده مدل قبلی دانست! در واقع این دیتاسنتر ها زمانی پیش آمد که شرکت ها و سازمان ها درخواست جالبی از شرکت های سرویس دهنده کردند.

برخی از شرکت های بزرگ حاظر نبودند که در محیط فیزیکی خود یک دیتاسنتر بسازند ولی از جهتی هم راضی نبودند که نیروی فردی شرکت های مختلف سرویس دهنده بر روی منابع و اطلاعات این شرکت ها سوار باشند و می خواستند که کارکنان خودشان در شرکت های سرویس دهنده کار کنند.

همین موضوع باعث پدیدآمدن دیتاسنتر های هم مکانی شد و شرکت های سرویس دهنده تنها هزینه اجاره مکان و سرویس مورد نظر را از شرکت ها دریافت می کردند و نیروی انسانی مورد نیاز توسط خود شرکت ها فراهم می شد.(مکان اجاره شده در بدترین حالت مانند یک کیوسک و در بهترین حالت یک اتاق می باشد)

دیتاسنترهای یکجا یا عمده (Wholesale Data Centers)

هزینه دیتاسنتر های یکجا یا همان عمده فقط توسط شرکت های بزرگ امکان پذیر بود ، در این حالت شرکت های سرویس دهنده به صورت کلی محیط سرور های کامپیوتر خود را به شرکت ها اجاره می دادند.

برای مثال شرکت های بزرگ مانند فیس بوک و یاهو به جای اینکه هزینه کامل برای ساخت یک دیتاسنتر اختصاصی را پرداخت کنند فقط آن را اجاره می کردند و به صورت شخصی روی آن کار می کردند.

دیتاسنترهای ابری (Cloud Data Centers)

دیتاسنتر های ابری را می تواند محبوب ترین نوع دیتاسنتر ها در دنیای امروزی نام گذاری کرد!

این نوع دیتاسنتر ها مانند انقلابی سر و صدا به پا کرد و بسیاری از شرکت ها از این مدل دیتاسنتر ها استقبال کردند ، به کمک تکنولوژی (IaaS – Infrastructure as a Service) این امکان فراهم آمد که به صورت مجازی و با ساده ترین کلیک های موس بتوان برای خود سروری را اجاره و یا حتی خرید.

برخی از شرکت ها با آمدن این نوع پلن سرور های خود را از شرکت های سرویس دهنده خارج کرده و با این روش به مدیریت سازمان خود پرداخته اند.

امیداورم از این مقاله خوشتون اومده باشه ، برای مطالعه مقالات این چنینی می توانید به دسته بندی هک مراجعه کنید و در صورت علاقه می توانید در دوره آموزش مقدماتی ورود به دنیای هک و امنیت شرکت کنید.