اکوتوریسم، کوتاه شده عبارت Ecological Tourism و به معنی بومگردشگری است که گردشگران به مناطق طبیعی عموما غیرمسکونی و دست‌نخورده سفر می‌کنند و به تماشای گیاهان و حیوانات می‌پردازند.
هدف از این نوع گردشگری، بیشتر آموزش دادن به مسافران برای حمایت از منابع طبیعی، احترام به فرهنگ‌های مختلف و توسعه اقتصادی جوامع محلی است. از دهه ۸۰ میلادی تا کنون، بومگردشگری، یکی از دغدغه‌های اصلی فعالان محیط‌زیستی بوده است.
اگر به کسب اطلاعات درباره طبیعت گردی علاقمند هستید، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
پیشنهاد ویژه: برای دریافت آموزش های گردشگری می توانید از ثبت نام در دوره های گردشگری فنی حرفه ای شروع کنید.
مطالبی که در این صفحه خواهید خواند:
اکوتوریسم و طبیعت گردی چیست؟
پیشوند eco ریشه یونانی داشته
و به معنی محیط زیست و یا زیستگاه است و لغت tourism به معنی گردشگری
است؛ این مفهوم بیش از هر چیز طبیعت را تداعی می کند.
اما
از نظر مفهومی، و طبق تعریف انجمن جهانی اکوتوریسم، «اکوتوریسم سفری مسئولانه به
مناطق طبیعی با منظور لذت بردن از طبیعت و ویژگی‌های فرهنگی مرتبط با آن منطقه است
که در راستای حفظ محیط زیست و بهبود زندگی مردم محلی می‌باشد.»
به این ترتیب، اکوتوریست‌ها یا بوم‌گردشگران، کسانی هستند که از علاوه بر علاقه به طبیعت (مانند طبیعت‌گردان)، به دنبال شناخت عمیق طبیعت و مراقبت از آن و احترام به فرهنگ بومیان آن منطقه نیز هستند.
( پیشنهاد می کنیم مقاله راهنمای عمومی گردشگری را مطالعه کنید. )
بومگردشگری از منظر احساس مسئولیت در برابر طبیعت، طبیعت‌گردی صرف متفاوت است. زیرا در طبیعت گردی، طبیعت در خدمت انسان است، اما در بومگردشگری، افراد برای حضور صحیح و خردمندانه در طبیعت آماده می‌شوند.
بومگردشگری با بخش‌های بکر محیط طبیعی سر‌و‌کار دارد و بر موضوعاتی مثل:
- مسئولیت اجتماعی در سفر
- رشد شخصیتی
- محیط طبیعی با دوام
بنابر این مقصد اصلی، مکان‌هایی با «زیست گیاهی و جانوری» و «میراث فرهنگی» خاص است تا به گردشگران درباره اثر انسان بر محیط و ارزشمندی طبیعت و فرهنگ مناطق روستایی و عشایری احساس مسئولیت بدهد.
این سفرها، بخش‌های منفی گردشگری امروزی (مانند رها کردن زباله‌ها، ایجاد مشکل برای مردم محلی، عدم تعامل صحیح با آنها و نپذیرفتن فرهنگ سنتی و عقیدتی بومیان) را کاهش می‌دهد و گام‌هایی در راستای ارتقای سیستم بازیافت، صرفه‌جویی در مصرف انواع انرژی و خلق فرصت‌های اقتصادی برای بومیان برمی‌دارد.
انواع بومگردشگری
- پرنده‌نگری
- گردش آبی و ساحلی
- غار‌نوردی
- بیابان‌گردی
- دامنه نوردی
- مردم‌شناسی
- طبیعت درمانی با تاکید بر طبیعت گیاهی و جانوری
( خوب است که مقاله های راهنمای گردشگری سلامت و گردشگری فرهنگی را نیز مطالعه کنید. )
اصول بومگردشگری
بومگردشگری بر چهار اصل عمده استوار است که در از زمان شکل‌گیری این صنعت همواره مورد تاکید بوده است:
- سفری بومگردشگری محسوب می‌شود که وابسته به طبیعت باشد.
- از لحاظ زیست‌محیطی پایدار بوده و کمترین آسیب به مردم و طبیعت را داشته باشد.
- آموزش ارزش‌های طیستی و فرهنگی منطقه مهم‌ترین نکته سفر باشد.
- بومیان منطقه نقش پر رنگی در آن داشته باشند.
قوانین اخلاقی بومگردشگری
- برای حفظ و بهبود یکپارچگی طبیعی منطقه تلاش کنید.
- به حساسیت‌های مذهبی،باورهای سنتی و فرهنگی بومیان منطقه بی‌احترامی نکنید.
- کمترین حجم زباله و ضایعات زیست محیطی را تولید کرده و محیط طبیعی را پاکیزه‌تر از زمان ورودتان به جای بگذارید.
- آرامش حیات وحش را از بین نبرید
- از بومیان منطقه خرید کنید؛ اما محصولات مرتبط با حیوانات و گیاهان در حال انقراض را نخرید.
- گل و گیاهان را نکنید و فقط از آنها عکاسی کنید.
- از مکان‌های خصوصی و مردم محلی مخصوصا زنان و کودکان بدون اجازه عکس نگیرید.
- هرگز قولی که نمی‌توانید به آن عمل کنید، به عشایر و مردم بومی ندهید.
- در محیط‌های کوچک روستایی و عشایری پوشش مناسبی داشته باشید.
( بهتر است مقاله های راهنمای طبیعت گردی و راهنمای محلی گردشگری را نیز بخوانید. )
مزایای اکوتوریسم
پذیرش و دوستی بین فرهنگ‌های متفاوت
در ارتباط بین میزبانان و گردشگران، مردم منطقه با فرهنگ دیگر مناطق و کشورهای جهان آشنا شده و کم‌کم نوعی علاقه نسبت به هم در آنها ایجاد می‌شود.
مراقبت از میراث طبیعی
علاقه‌مندان به بومگردشگری، عمدتا گروه‌هایی کمتر از سی نفر هستند که با کمک شرکت‌های کوچک و راهنمای محلی و با امکانات محدود، سفر می‌کنند. بنابراین «رد پا» تنها اثری است که از این مسافران در منطقه باقی می‌ماند و تنها یادگاری آنها نیز، عکس‌ها و خاطرات سفر است.
مهم‌ترین نکته در بومگردشگری، احترام به طبیعت و به حداقل رساندن آسیب‌ها به آن است. در ضمن به پیشرفت و توسعه اقتصادی مردم منطقه نیز کمک می‌کند و از ورود بومیان به راه‌هایی مانند فروش زمین‌های کشاورزی و بهره‌برداری نامناسب از منابع طبیعی برای کسب درآمد، جلوگیری کند.
حفظ فرهنگ مردم بومی
مردم محلی با نشان دادن آداب و رسوم خود به گردشگران، فروش صنایع دستی و محصولات دامی و کمک گرفتن از گردشگران کارهایشان، احساس ارزشمندی میراث فرهنگی را درک کرده و بیشتر در پی حفظ آن خواهند بود.
کمک به توسعه طبیعی برای نسل‌ّهای آینده
ارتقای شرایط و کیفیت زندگی انسان‌ها برای نسل کنونی و نسل‌های آینده یکی از اهداف مهم بومگردشگری است.
جایگاه صنعت بوم گردشگری در جهان
امروزه بوم گردشگری جایگاه ویژه و رشد قابل توجهی پیدا کرده است و در سراسر جهان در حال گسترش است.
از انجایی که این سبک گردشگری، تاثیر به‌سزایی در محافظت از محیط طبیعی و اقتصاد کشورها دارد، سازمان ملل متحد سال ۲۰۰۲ میلادی را به عنوان سال بین‌المللی بومگردشگری اعلام کرد.
هدف از این کار، مرور تجربیات گذشته در زمینه بومگردشگری، تبیین و حفاظت از انواع بوم‌گردشگری‌های در معرض خطر، سود‌رسانی به جوامع محلی و احترام به فرهنگ‌های بومی است.
بومگردشگری آینده‌ای پررونق خواهد داشت و نباید منافع بلندمدت و حفاظت از محیط را فدای ملاحظات کوتاه‌مدت کرد.
با اینکه ایران به خاطر جاذبه های گردشگری زیاد، تنوع اقلیمی و پوشش‌های گیاهی یکی از کشورهای مهم دنیا در بومگردشگری محسوب می‌شود، هنوز بومگردشگری آن با مدل جهانی فاصله زیادی دارد و چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
در واقع برگزاری گسترده تورهای طبیعت‌گردی در ایران از حدود سال ۱۳۸۶ آغاز شد و با استقبال مردم تعداد سفرهای این‌چنینی زیاد شده است. اما همانطور که در متن اشاره کردیم، طبیعت‌گردی با بومگردشگری بسایر متفاوت است و باید زینه سفرهای این‌چنینی نیز با همکاری نهادها و ارکان‌های ذی‌ربط گسترش بیابد.
سوالات متداول:
بله حتما همین‌طور است؛ زیرا عدم آسیب رسانی به طبیعت و تلاش مسافرین و مردم محلی برای خفظ محیط طبیعی یکی از اهداف بومگردشگری است.
بله، هدف از طبیعت‌گردی، مشاهده مناظر طبیعی است. اما در بومگردشگری هدف اصلی حفظ محیط‌زیست و کمک به جوامع محلی است.
گردشگری پایدار هم نیازهای اکنونِ گردشگران و بومیان را فراهم می‌کند و هم فرصت‌ها را برای آینده، زیاد می‌کند. یعنی استفاده از منابع به گونه‌آی که همراه با حفظ ارزش‌های فرهنگی و تنوع زیستی، به نیازهای اقتصادی و اجتماعی بومیان نیز توجه ویژه شود.
جمع‌بندی
در این مقاله،به بررسی مفهوم اکوتوریسم (بومگردشگری) پرداختیم، انواع و مزایای آن را تعریف نموده و درباره قوانین آن صحبت کردیم. همچنین درباره جایگاه بومگردشگری در جوامع جهانی و جامعه ایرانی توضیحات مختصری ارائه دادیم. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
اگر این مقاله را دوست داشتید پیشنهاد می کنیم مقاله مجوز بند ب را نیز مطالعه فرمایید.
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.